Leven + Werk
Het leven bestaat uit contrasten die de eenheid vormen. In mijn leven en werk hou ik me bezig met scenografie/toneelbeeld, beeldende kunst, landschap en sociaal cultureel werk, dat alles met elkaar te maken heeft. Nooit de top bereikt, maar wel de volle omtrek belopen, dichtbij de basis blijvend, proberen het vergeten landschap en de vergeten mens mee te nemen, elke dag weer….
Inhoud van het werk
Verdwijnende identiteit van landschap en mens. Het landschap sterft vroegtijdig, er is geen ruimte voor natuurlijk verval. Onvermoeibaar zoekend naar de authenticiteit, het gewone en daarmee het avontuur in het landschap. De kracht en de schoonheid van het laten. De gelaagdheid van de plek, de verschillende tijdslagen in architectuur vertegenwoordigen immateriële waarden. Zoektochten naar karakteristieke landschappen en haar bewoners. De onafscheidelijke relatie tussen de identiteit van het landschap en de mens.
Vorm van het werk
Installaties, installatie-performances, dans/theaterproducties, sociaal-culturele projecten, zwerftochten, documentaire, lezingen/dialogen op locatie. Er is een innerlijke noodzaak om te werken en onderzoeken vanuit de plek. Die noodzaak heeft te maken met de tradities en rituelen tussen mens en landschap. Beeldende kunst als fundament, samenwerking met andere disciplines o.a. architectuur, beweging/dans/theater, film, filosofie om de meerwaarde van de totale ervaring te zoeken.
Filosofie van het landschap
Landschap in de breedste zin van het woord heeft een sterke wisselwerking op diep menselijke gevoelens. Landschap is in wezen de oorsprong, het bestaan, de identiteit van de mens. Ik voel mij nauw verbonden met de opvattingen uit de Romantiek, waarin mensen een verlangen hebben zich met het landschap, (natuur èn cultuurlandschap) te verenigen. Het grote landschap zet de mens op een bescheidener plek in ruimte en tijd. Het landschap behoort de mens te overleven, dat is een oer-gegeven en niet zoals in de huidige tijd, dat de mens wel 2, 3 keer het landschap overleeft. Er bestaan steeds minder tastbare en verhalende collectieve herinneringen, die mensen samenbrengen.
De mens is op zoek naar zijn absolute plekken, loci die door zijn eigen geschiedenis van voorvaderen in zijn hele lichaam zitten. Bij dat zoeken kan een immens diep gevoel van eenzaamheid en verdriet ontstaan, omdat men de eigen vergankelijkheid, sterfelijkheid, eindigheid ziet, ten opzichte van de grote eeuwigheid. Mn vergezichten, het overzicht van het landschap versterken het gevoel van ondergeschikt zijn aan het grotere. Als daarbij, de landschappen niet meer de vertrouwde architectuur en mensen huisvest, wordt de rouw nog sterker. Als het ware draagt iedereen zijn omgeving als vezels (DNA) in zichzelf. Als het landschap vroegtijdig verdwijnt, sterven er ook vezels in de lichamen van de mensen uit dat landschap. Het landschap en daardoor tevens zijn bewoners wordt de ziel ontnomen. Zonder ziel, geen fundering in de samenleving.
Filosofie van de mens
Een melancholisch mens, treurt om wat voorbij is en vreest voor het onbekende wat gaat komen. Een melancholisch mens voelt alsof er iets ontbreekt, is altijd op zoek naar iets wat verloren is, heeft heimwee, heeft een groot besef van vergankelijkheid, eindigheid……Zo’n mens – ben ik. Dat gaat totaal in tegen de huidige tijdsgeest van: loslaten en het hier en nu. Melancholie heeft ook een àndere kant: van troost, hoop, schoonheid, solidariteit en hartstocht. Melancholie kan een verbinding zijn van tegenpolen: lichaam en geest. Zwerven en wortelen, het onderweg zijn om proberen één te worden met de omgeving/landschap en zo te wortelen. Landloper, pelgrim, tevens kluizenaar zijn.
Landschap, noodzaak van wildernis, mystiek
Landschap is de verschijningsvorm waarin natuur en mens samenvallen. Er is een verlangen naar eenheid van mens en aarde, mens en natuur. Verweving van ons leven met de buitenwereld = landschap. In het landschap kunnen zintuigen bezield zijn en de ziel kan zintuigelijk worden. Dat doet onze gemoedstoestand goed. Mensen zijn natuurwezens, maar tevens afgesneden van die natuur. Dat is de paradox van de mens. Er is verlangen naar heelheid, tegelijkertijd is er een onvermogen daartoe.
Landschap heeft ‘n aardse/fyiseke/materie kant èn een sacrale/goddelijke kant. (sacraal=heilig=heel=heelheid) Authenticiteit van het landschap heeft een contemplatieve werking op de mens, zodat hij contact kan maken met het oorspronkelijke. Natuurmystiek is het verlangen zich te verenigen met de Natuur / het Landschap, zoals in de Romantiek. Eenheid tussen ik en de wereld.Contrasten vormen juist het evenwicht, ‘n verrijking, de diversiteit is de eenheid, de non-dualiteit. Het sacrale in het aardse.
Het cultuurlandschap is de verschijningsvorm van de verbinding tussen mens en de natuur. In het cultuurlandschap excelleert het verleden voor de mens. Daarmee maakt het landschap een verbinding tussen verleden, het heden en de toekomst, het verbindt ons met de voorvaderen, de cultuur, onze collectieve èn persoonlijke geschiedenis.
Genius Loci, (geest van de plek) èn het gelaagde landschap met zijn tijdslagen geeft de mens het gevoel van eenheid, met tegelijkertijd de andersheid van de ander. Eenheid in verscheidenheid. Verwondering over de diversiteit en authenticiteit, in ruimte en tijd. Ons collectief en persoonlijk geheugen in één. Hier komen diversiteit, uniciteit en ’t universele samen. Het is niet iedereen gegeven om het landschap zo te kunnen lezen.
De maakbaarheid en de commercialisering van het landschap is in de wereldgeschiedenis nog nooit zo groot geweest. De mens overheerst het landschap via economie en techniek, waardoor de mens zich dreigt te isoleren van zijn eigen bronnen. Door extreme neo-liberalisering, mondialisering en digitalisering zijn we vreemdelingen geworden in onze over-georganiseerde samenleving, er is meer dan ooit de noodzaak van wildernis, in de breedste zin van het woord.
NOOT:
Onderzoeksbronnen van oa Ton Lemaire, Arnold Ziegelaar, Joke Hermsen Arita Baaijens en het werken binnen Cisterciënzer gemeenschap, en industrie- bedrijventerrein de Binckhorst heb ik vertaald naar de eigen intuïtieve landschapsfilosofie.
Grondgebonden werkgebieden
Einde der tijden:
Industrie- bedrijventerrein de BINCKHORST,
transformeert, zoals dat zo mooi heet in een woon-werkgebied. Zelf ben ik opgegroeid in de Haagse wereld van taxi’s, pompstations, garages, autorijschool en sloperijen. Als kind was ik te vinden in het garagebedrijf van mijn ouders op de Binckhorstlaan. De Binckhorst was het laatste authentieke industrie- bedrijventerrein van Den Haag, met zijn vele familiebedrijfjes, sociaal gegroeide structuren, anarchistische rafels en rauwe pareltjes.
Een gebied waar de volkse mens nog zijn plek had en zich thuis voelde. Een gebied waar het gewone leven nog geleefd kon worden. De kracht en de schoonheid van de Binckhorst hebben mij altijd ontroerd, de oude Binckhorst is niet meer….15 jaar intensief op de oude Binckhorst rondgelopen, achterom ‘n bakkie doen, ‘n praatje maken, gestreden voor behoud van de authentieke bedrijfjes en haar scharrel-landschap.
Tevens op locatie diverse projecten ontwikkeld i.s.m. haar bewoners: GRONDZAKEN 2008, BAM! 2011, WOESTE GROND 2012, STABILITAS LOCI 2013, TERRA MATER 2018, BINCKHORST DE FILM i.s.m. Marsel Loermans – fotografie en editing, fase 1 2014, fase 2 2017, fase 3 2021, en GROETEN UIT DE OUDE BINCKHORST 2021.
foto: Evert Meijs
Einde der tijden:
ACHELSE KLUIS cisterciënzer communiteit.
Vanaf 1992 kom ik met regelmaat in de Sint benedictusabdij de Achelse kluis, op de grens van Noord-Brabant en Vlaanderen, het geboortegebied van mijn moeder, mijn familie, mijn Moederland. Sinds 2003 ga ik elke maand één dag naar de Achelse Kluis, om een stuk kloostermuur opnieuw met de hand voegen: het ritme van de dag, de seizoenen, de liturgie, de details van de veranderingen, het landschap, de bescherming van de muur tegen de jaargetijden, de wijsheid en bescheidenheid van de broeders, het blijft ontroeren en voeden.
De laatste broeders zijn nu vanuit de Achelse Kluis vertrokken naar hun moederabdij Westmalle, de Achelse Kluis is niet meer…toch blijven de broeders en de Kluis voor mij en mijn gezin ‘n bron van wijsheden en broedsels. Projecten: CLAUSTRUM 1994, MOEDERLAND studie 1996, MOEDERLAND 1998 en voor nu en altijd universele projecten….